اثر تیمارهای مختلف آبیاری و تراکم بوته بر عملکرد و مواد موثره بالنگوی شهری (قَرَه زَرَک)

رشد روز افزون مصرف و ارزش بالای اقتصادی گیاه دارویی بالنگوی شهری (قره زرک)، تحقیقات پیرامون عوامل محدود کننده کاشت این گیاه را ضروری جلوه می دهد. در همین راستا، به منظور بررسی اثر تیمار های آبیاری و تراکم بوته روی عملکرد و مواد موثره بالنگوی شهری، پژوهشی بصورت آزمایش مزرعه ای در سال زراعی 1391 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز اجرا گردید. آزمایش بصورت کرت های خرد شده و در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در 4 تکرار پیاده گردید. فاکتور اصلی شامل آبیاری پس از 70، 100، 130، 160 و 190 میلی متر تبخیر از تشتک تبخیر کلاس a (بترتیب تیمار های 1i تا 5i) بود و 4 سطح تراکم 200، 300، 400 و 500 بوته در متر مربع (بترتیب تیمار های 1d تا 4d) به عنوان فاکتور فرعی در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد که در سطح آبیاری 1i (آبیاری پس از 70 میلی متر تبخیر از تشتک تبخیر) میانگین های ارتفاع بوته، تعداد شاخه فرعی، تعداد کپسول در بوته، تعداد دانه در کپسول، تعداد دانه در بوته، عملکرد بیولوژیکی و عملکرد دانه در واحد سطح تقریبا برتر از سایر سطوح آبیاری بود. با این وجود که درصد روغن دانه و اسانس اندام هوایی با افزایش فواصل آبیاری افزایش یافت، ولی عملکرد روغن و اسانس به ترتیب به دلیل افت عملکرد دانه و کاهش وزن اندام هوایی بر اثر تنش، در مجموع کاهش معنی داری نشان داد. تاثیر تراکم بوته روی کلیه صفات فوق، غیر از عملکرد بیولوژیکی معنی دار گردید. مقایسه میانگین داده ها نشان داد که تراکم کاشت 400 بوته در مترمربع، بیشترین عملکرد دانه را به خود اختصاص داده است، اگر چه بالاترین مقدار عملکرد بیولوژیکی و دانه با سطح آبیاری پس از 70 میلی متر تبخیر از تشتک بدست آمد، ولی بین سطوح آبیاری پس از 70 و 100 میلی متر تبخیر از تشتک، اختلاف آماری معنی داری ملاحظه نگردید، در نتیجه می توان اظهار داشت که آبیاری پس از 100 میلی متر تبخیر از تشتک تبخیر و تراکم کاشت 400 بوته در مترمربع، به ترتیب مناسب ترین رژیم آبیاری و تراکم بوته برای تولید دانه، اسانس، موسیلاژ و روغن این گیاه در شرایط منطقه تبریز می باشند.